تولیدات داخلی؛ فرصتها و تهدیدات(قسمت دوم)

آنچه در پی آمده است نگاهی دارد به موضوع تولید و پیش نیازهای لازم در ارتقاء نظام تولید که بخش اول آن را دیروز ملاحظه کردید و اینک بخش دوم و پایانی را می خوانید 

***

در این حوزه ها تلاش وهمت صنعتگران و تولید کنندگان در ایجاد و نهادینه کردن تکنولوژی در کنار اعتماد و همکاری جامعه بزرگ مصرف کننده توامان می تواند زمینه رشد و بلوغ این نوع صنایع را در کشور ایجاد کند. اگرچه در همین راستا باید مزیت نسبی تولید را در ایجاد یک بنگاه تولیدی بعنوان یک اصل مهم و اساسی همواره مد نظر قرار داد، لذا این حوزه ها به سبب فقدان مزیت نسبی در تولید و نبود سرمایه گذاری مناسب در شرایط فعلی امکان مناسبی برای تولید و صادرات ایجاد نشده است.

با عنایت به مطالب پیش گفته بنظر می رسد موارد زیر را باید بعنوان اصول لازم و موثر ارتقاء نظام تولید مد نظر قرار دهیم:

1-در ارزیابی و تدوین راهبردهای کلان مربوط به رونق فضای کسب وکار تولید مباحث فرهنگی و اقتصادی توسط کارشناسان و صاحبنظران هر دو حوزه توامان بررسی و راهکارهای اجرایی برای تشویق و ترغیب تولید کننده و مصرف کننده از منظر فرهنگی و اقتصادی از ابعاد گوناگون مورد بررسی و اتخاذ تصمیم قرارگیرد.

2-راهکارهای عملی برای به روز آوری و ارتقاء جایگاه کنترل و ارزیابی کیفیت تولیدات کشورباید با نگاهی کارشناسی و عمیق صورت پذیرد تا از عرضه و فروش تولیدات یک نوع برند ومحصول با کیفیت متفاوت و مختلف در بازار جلوگیری شود. موضوعی که در سلب اعتماد مصرف کننده داخلی و خارجی از برخی محصولات نقش اساسی را داشته است. لذا تجمیع و تکمیل زنجیره های کنترل و نظارت بر جریان های تولید تا مصرف باید بعنوان یک اصل مهم مد نظر قرار گیرد.

3-بیشترین شکایت و عدم رضایت مصرف کننده در حوزه تولیدات داخلی متوجه محصولاتی است که عموماً با ویژگی های انحصاری تولید می شوند. این نوع تولیدات با همه مشکلات موجود و نگرانی های جامعه متاسفانه به سبب نبود رقابت مناسب و سازنده هنوز نتوانسته اند در ارتقاء شاخص‌های عینی و ملموس مورد توجه مصرف کننده ،گام های مناسبی را بردارند و اتفاقاً بیشترین تاثیر گذاری جریان تولید کشور از این دسته است؛ لذا رفع تدریجی و مناسب انحصار در این نوع تولیدات می‌بایست درچارچوب برنامه های توسعه ای کشور پیش بینی و اجرایی شود. در همین راستا وجود فضای مدیریت دولتی که سمبل فقدان انگیزه و کارایی به شمار می رود بعنوان یک آفت جدی ساختار این نوع تولیدات را بشدت تهدید می کند. فرآیندی که بدون درنظر گرفتن جدی تخصص و توانمندی فرد انجام شده و عموماً به سبب عدم تعلق یا تخصص در رفع مشکلات بنگاه تاثیری بایسته‌ای را ایجاد نمی کند. لذا پیشنهاد توقف این نوع نگرش و توجه جدی به خصوصی سازی مدیریت در بنگاه های اقتصادی ضروری بنظر می‌رسد.

4- مسلم اینکه بسترهای تولیدات غیر انحصاری باوجود همه مشکلات و نارسایی ها در حوزه قوانین، مقررات و دستورالعمل ها توانسته است تا حدودی راه خود را پیدا کند و لازم است دولت با اتخاذ سیاست های مداخله حداقلی در فرایند تولید تا مصرف راهکارهای مناسبی را برای فعالیت جریان های نوپای علاقه مند در تولید، مثل انجمن ها و تشکل های مردم نهاد ایجاد کند البته راهکارهای حمایتی هوشمندانه در خصوص کمک به دستیابی به بازار های هدف جدید منطقه ای و بین المللی و انجام طرح های حمایتی و مشاوره های مناسب برای پایداری و ثبات در این بازا‌ها می بایست از سوی دولت مد نظر قرار گیرد.

5-موضوع برند و ثبت برندهای کالا و خدمات در جهان از مباحثی است که تولید کننده و مصرف کننده را برای ارائه و خرید محصول شناخته شده تا حدود بسیار زیادی کمک می کند. این برند می تواند بعنوان یک عامل مهم و اساسی در اعتماد متقابل بین تولید کننده کالاو محصول و مصرف کننده آن نقش ایفا می‌کند؛ چرا که تولید کننده به سبب اعتماد و علاقه مصرف کننده علاوه بر حفظ کیفیت و کمیت محصول تلاش می کند تا با ارائه روش‌های نوین بازاریابی و بازار داری سلایق ونظرات مصرف کننده را بعنوان یک عامل مهم و اساسی مد نظر قرار دهد.موضوعی که علیرغم همه تلاش های انجام شده هنوز به نتیجه نرسیده است.

6-در حوزه مصرف کالاهای داخلی و ایجاد بسترهای فرهنگی برای نهادینه شدن گرایش به تولیدات با برند داخلی ذکر چند نکته ضروریست. اول اینکه خرید و انتخاب کالا و خدمات مورد علاقه مشتری از حقوق اصلی و اولیه هر مصرف کننده تلقی می شود و مشتری حق دارد آن محصول یا خدمتی را که مطلوب می داند، انتخاب کند. ولی مصرف کننده هم باید به این نکته توجه داشته باشد که به ازای هر محصول تولیدی خارجی خریداری شده زمینه اشتغال یک بیگانه را ایجاد و یک هموطن را سلب می کنیم. اگرچه ممکن است این فرد بیکارخود مصرف کننده یا یکی از اعضای خانواده او باشند. 

درصورتی که هر محصول خارجی که مشابه داخلی با کیفیت آن وجود دارد، خریداری می‌شود‌،در حقیقت زمینه بیکاری و فعالیت غیر مولد یک کارگر و نیروی کار داخلی را فراهم کرده‌ایم.

دوم اینکه همه کارگران و مهندسان تولیدی باید بدانند که اگر تلاش و همت مناسبی برای ارتقاء کیفیت و محصول تولیدی خود به صورت مستمر بخرج ندهند، در حقیقت زمینه بیکاری خود و نابودی صنعت و اقتصاد کشور را فراهم کرده‌اند. لذا به اصطلاح کارگر ایرانی باید بداند لازم است در بستن هریک از پیچ و مهره های صنعت دقت و تلاش دوچندانی را به خرج دهد تا زمینه رونق تولید ناشی از دسترنج خود را فراهم آورد.

همچنین تولید کننده کالا یا خدمت باید بداند بهترین تبلیغ محصول و خدمت همان مصرف‌کنندگان آن هستند چرا که مطابق مطالعات علمی موجود در ازای خرید منفی یا مثبت کالا و خدمت مصرف کننده، بین 11 تا 80 بار تبلیغ مثبت یا منفی در مورد کالا و خدمت از سوی مصرف کننده انجام خواهد شد و این موضوع یعنی احیا و شاید مرگ یک تولید یا خدمت است.

7-بسیاری از کالاها و خدمات تولیدی در کشور وجود دارند که علیرغم تولید مناسب و با کیفیت از خدمات حین و پس از فروش مناسبی برخوردار نیستند و همین موضوع سبب سلب اعتماد و توجه مصرف کننده به کالا یا خدمت خواهد شد. لذا باید به این نکته توجه داشت که زنجیره قبل از تولید تا بعد از مصرف فرایندی است که با مسئولیت تولید کننده فعالیت خواهد کرد و هرگونه اهمال یا کوتاهی در این فرایند، کل زنجیره را با مشکل مواجه خواهد ساخت. ترمیم و اصلاح شبکه رضایتمندی مشتری و ارائه خدمات قبل،حین و پس از فروش برای تولید کننده یک اجبار است.

8- جذب جامعه بزرگ مصرف کننده 80 میلیونی ایران از پتانسیل های عظیمی است که می‌تواند تمام اجزای یک نظام تولیدی را در هر نقطه از جهان به تصاحب آن به وسوسه بیندازد موضوعی که با سیاست گذاری و فرهنگ سازی مناسب دولت می تواند به سمت و سوی مناسبی برای تاسیس و رونق تولید و اعتماد مردم به تولید مناسب و با کیفیت داخلی کمک شایانی کند.

9-مصرف کننده باید به این موضوع وقوف یابد که زنجیره تولید و توسعه یک کشور تکمیل و تجهیز نخواهد شد بجز با صبر،حوصله، استقامت وشکیبایی در استفاده و حمایت از کالاهای حاصل از دسترنج تولید کنندگان داخلی و این موضوع بعنوان یک اصل مهم و اساسی در سابقه موفقیت کشورهای صاحب صنعت و تکنولوژی ثبت و ضبط شده است. لذا تنها با حمایت مناسب و هوشمندانه از تولید زمینه اشتغال و رونق کسب و کار فراهم خواهد شد.

10- موضوع خرید کالای قاچاق هم به نوبه خود دارای آفات بسیار زیادی است . قاچاق کالا به زیان تولیدات داخلی است و حجم سرمایه گذاری را کاهش داده و در نتیجه اشتغال که نیاز مبرم جوانان است، کاهش می یابد. شاید اگر دست اندرکاران مبارزه با قاچاق کالا توانسته بودند در زمینه محدود کردن و کاهش حجم قاچاق اقدامات مؤثری انجام دهند، در حال حاضر مشکلاتی نظیر بیکاری و ترویج مصرف کالای خارجی به شکل امروز درنیامده بود .

بدیهی است که وجود سالانه حدود 25 میلیارد دلار کالای قاچاق (حبیب الله حقیقی در دومین جلسه کمیسیون هماهنگی، برنامه ریزی و نظارت بر مبارزه با قاچاق کالا و ارز بیان کرد: براساس آمارها درسال 92 معادل 50 میلیارددلار کالا به صورت رسمی وارد کشور شد و در این مدت 25 میلیارد دلار کالای قاچاق هم وارد کشور شده است – تابناک 2 تیر 1394 ـ و حداقل حدود نصف آن کالای شبه قاچاق در سطح بازار کشور فضا را برای تولیدات داخلی و به تبع آن اشتغال داخلی محدود خواهد کرد. به همین دلیل است که مقام معظم رهبری در پیام سال 1381 خود می فرمایند : گسترش پدیده قاچاق و تأثیر مخرب آن در امر تولید و تجارت قانونی و سرمایه‌گذاری و اشتغال خطر جدی و بزرگی است که باید با جدیت تمام با آن مبارزه کرد و بر همه دستگاه‌هایی که به نحوی می‌توانند در این امر دخیل باشند، واجب است که سهم خود را در این مبارزه ایفا کنند.

11- مقایسه آمار واردات کالای قاچاق و شبه قاچاق با آمار مرتبط با ایجاد یک شغل پایدار در کشور میزان تاثیر گذاری این پدیده مخرب را در اقتصاد کشور نشان می دهد. مطابق آمار ارائه شده از سوی معاون توسعه اشتغال و کارآفرینی وزیر کار، متوسط هزینه ایجاد یک شغل 300 میلیون تومان ذکر شده است- (ایسنا 7 تیر 1394) همچنین آقای علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی درباره هزینه های مورد نیاز برای ایجاد یک شغل جدید گفت: در حال حاضر، هزینه ایجاد هر شغل بین 20 تا 70 میلیون تومان است.- مشرق نیوز 7 تیر ماه 1394 (جالب اینجاست که هر دو خبر در یک روز از یک وزارتخانه منتشر شده است) این موضوع بیانگر این مطلب است که با از بین بردن امکان ورود و توزیع و فروش کالای قاچاق و شبه قاچاق می توان بیش از 300 هزار شغل به صورت سالانه در کشور ایجاد کرد. البته نقش و تاثیر مقوله قاچاق بر رشد و شکوفایی تولیدات داخلی چنان گسترده است که پرداختن به آن در این مجال نمی گنجد.

12- واردات کالای مصرفی، غیر ضروری و لوکس هم در سالهای گذشته علیرغم تنگناهای ارزی به شدت افزایش یافته است و این روند به شدت با سیاست‌های ابلاغی رهبر معظم انقلاب در تضاد است. 

در همین راستا ایشان با اشاره به ضربه واردات بی‌رویه و قاچاق به کشور می فرمایند: امروز فشار واردات، کشور را دارد از پا درمی‌آورد و در خصوص میزان واردات قاچاق به کشور هم ارقام بسیار عجیبی مطرح است، اما این هم یک توجیه منطقی نیست که به بهانه جلوگیری از قاچاق و دریافت سود گمرکی، راه واردات انبوه به کشور به صورت رسمی باز شود.ایشان تأکید کردند: کاری کنید که محصولات و تولیدات جوان‌های با استعداد، مؤمن، توانا و بعضاً نابغه کشورمقهور واردات نشود .

13- مقام معظم رهبری همچنین (در دیدار هزاران نفر از کارگران کشور درتاریخ 07/02/1390) فرمودند:یکی از قلم‌های مجاهدت اقتصادی مردم این است که بروند سراغ کالای ساخت داخل؛ آن را بخواهند.

البته این طرف قضیه هم این است که کالای ساخت داخل بایستی قانع کننده باشد؛بایستی دوامش، استحکامش و مرغوبیتش جوری باشد تا مشتری را قانع کند. این هردو در کنار هم یک کار لازم و واجبی است.

غلامعلی رموی

غلامعلی رموی...