آرامش را در بازار حفظ کنیم

از سوی دیگر در ماه‌های اخیر در حوزه ارزی، بازار با روند افزایشی ارزی روبه‌رو شد و بیم و نگرانی‌هایی را در سطح بازار تولید و عرضه محصولات ایجاد کرد. در این برهه زمانی افزایش قیمت ارز فرصتی شد تا بر روال سال‌های گذشته سرمایه‌های سرگردان بازار و البته برخی فرصت طلب بازار به سمت خریدهای کاذب ارز هدایت شوند از سوی دیگر نیز متاسفانه بر روال گذشته برخی از افراد فرصت طلب بازار از خواب زمستانی بیدار شده و با جابه‌جایی‌های مالی، سفته بازی یا کالایی، عرصه بازار را از برخی محصولات مهم و کاربردی خالی یا با افزایش قیمت‌هایی روبه‌رو کردند؛ در حوزه لوازم خانگی، محصولات الکترونیکی و برخی صنایع وابسته این وضعیت مشهود تر به نظر رسید. از سویی دیگر روند کاهشی قیمت برخی محصولات کشاورزی مجال را بگونه‌ای دیگر برای اخلال در بازار و زیان به تولیدکننده و مصرف‌کننده فراهم آورد. در بازار محصولات کشاورزی کاهش نسبی قیمت برخی محصولات فرصتی فراهم کرد تا دلالان بازار و میوه با فضا سازی‌های غیرواقع، دسترنج کشاورزان و باغداران را با قیمت پایین از کشاورز خریداری و با عرضه برخی محصولات کم کیفیت در حال حاضر و نگهداری محصولات باکیفیت تر برای عرضه در شرایط ویژه احتکار کنند؛ در این فرآیند بسیاری از تولیدکنندگان محصولات باغی و مرکبات با موجی از شایعه‌سازی سرما زدگی محصولاتی مواجه شدند که گاهی خود نیز از آن بی‌خبر بودند. واقعیت امر این بود که در این آشفته بازار محصولات باغی و به ویژه مرکبات فرصتی شد تا واسطه‌ها این محصولات را برای عرضه در شب عید با قیمت‌های آنچنانی در نظر گیرند و با یک ترفند حساب شده بازار را محلی برای سودجویی خود و زیان به تولیدکننده و مصرف‌کننده تبدیل کنند. با نگاهی به این دو نمونه تحول افزایشی و کاهشی قیمت این نتیجه به ذهن می‌رسد که در این روند افزایشی و کاهشی بازار، بیشترین آسیب‌ها را می‌توان متوجه دو قشر مهم و اصلی جریان بازار یعنی تولیدکننده و مصرف‌کننده دانست. تولیدکننده و مصرف کننده‌ای که زنجیره قبل از تولید تا بعد از مصرف به دلیل وجود آنها شکل می‌گیرد، تکامل می‌یابد و حرکت می‌کند و در فرآیند کمترین بهره و بیشترین آسیب نیز متوجه آنها می‌شود. از منظری دیگر روند جریان بازار در طول سال‌های گذشته همواره به سبب برخی اقتضائات و شرایط عارضی مانند افزایش عرضه، کاهش تقاضا، افزایش هزینه‌های تولید؛ رفتارهای مخرب برخی جریان‌های سازمان یافته و ساختارمند در کسب سود بیشتر و مخل آرامش در بازار و... دچار نوسان جدی شده و روند طبیعی امور را با مشکلاتی مواجه کرده است. بی‌شک در این اخلال علاوه بر آسیب نظام اقتصادی کشور دو رکن اصلی بازار یعنی تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان به سبب جایگاه و نقش خود همواره در معرض آسیب‌های جدی قرار گرفته و ممکن است حتی تا مرز ورشکستگی هم پیش روند. آسیبی که در اوایل سال ۱۳۹۰ به سبب افزایش قیمت ارز متوجه اقشار وسیعی از جامعه شد و تاکنون نیز التیام نیافته است. در این فرآیند مهم‌ترین و اصلی‌ترین وظیفه نهادهای کنترلی و نظارتی علاوه بر پیش‌بینی و رصد فرآیندهای حاکم بر بازار، باید به فراهم کردن تمهید لازم برای کنترل این نوسان و ترمیم نقاط آسیب پذیر نیز بیانجامد. در بازار محصولات کشاورزی و باغی هدایت جریان تولید به سمت نیازها واقعی بازار و شناخت میزان تولید و مصرف در هر دوره می‌تواند تولیدکنندگان را از تجمع در تولید یک محصول در یک بازه زمانی محدود تا حدودی مدیریت کند. در این بین برای برون رفت از این آسیب‌ها، ضرورت استفاده از تجارب سال‌های گذشته کشور و شناسایی نقاط آسیب پذیر زنجیره تولید تا مصرف و بکارگیری شیوه مناسب و مطلوب با اتکا به تجربه‌های دیگران و با توجه به نیاز کشور اجتناب ناپذیر بوده و می‌تواند ما را از آسیب‌های جدی در این حوزه تا حدود زیادی مصون نگه دارد. ارزیابی و سنجش میزان زیان و خسارت وارده ناشی از این افزایش و کاهش بی‌ضابطه قیمت محصولات آسیبی است که تا مدت‌ها بردوش تولیدکننده و مصرف‌کننده سنگینی خواهد کرد و با وجود رونق فضای کسب کار در این بخش‌ها، تا مدتی سنگینی این آسیب بردوش تولیدکننده و مصرف‌کننده سنگینی خواهد کرد. در این میان غفلت از ایفای نقش مناسب و مطلوب ازسوی حوزه‌های مربوط ضرورت وجود آنها را نیز با چالش‌های جدی روبه‌رو خواهد کرد.

غلامعلی رموی - کارشناس اقتصادی