ضرورت شناخت رابطه تولید و بازار هدف

جریان تولید کشور از بدو پیروزی انقلاب با موضوعات و مشکلات عارضی بر اقتصاد ایران دست به گریبان بوده است. به‌طوری‌که همواره از وجود مشکلاتی چون تحریم‌ها، رکود، تورم، استهلاک دستگاه‌های و خطوط تولید، تولید غیراقتصادی و سنتی و... رنج می‌برد اما جریان تولید کشور با همه نوسانات و فراز و نشیب‌ها در مسیر توسعه گام برداشته است.

 با این وجود برای برقراری رابطه مثبت و موثر بین تولید و بازار تا افق دستیابی به تولیدات صادرات محور باید سازوکارهایی از سوی تولیدکننده، مصرف‌کننده و دولت اجرایی شود. برای ترسیم این نقشه راه در گام نخست باید شناخت کافی از رابطه تولیدکننده با بازارفروش و مصرف‌کننده داشت. به‌طور کلی تولیدات موجود در بازار ایران به بخش‌های زیر تقسیم می‌شوند:
۱- بخشی از تولیدات موجود در بازار داخلی ازکیفیت مناسبی برخوردار نیستند. در این گروه وجه غالب عبارت است از رونق نداشتن کسب‌وکار و مسئولیت‌پذیری تولیدکننده در قبال محصولات و در نهایت نبود اقبال و توجه عمومی. در این بخش بنگاه از بهره‌وری مناسبی از جریان تولید برخوردار نیست و این قبیل واحدها باکاهش تولید و سودده نبودن مناسب فعالیت مواجه هستند. وجه غالب این نوع جریان عبارت است از رکودتولید، زیان‌های انباشته شرکت، بدهی‌های بانکی فراوان تاریخ گذشته، فعالیت با حداقل ظرفیت اسمی، سودده نبودن مناسب، نارضایتی کارگران از شرایط موجود و... در این نوع فعالیت تولیدی، کالا با افزایش هزینه‌هایی در فرآیند تولید مواجه شده و امکان افزایش تولید به سبب نبود اقبال عمومی میسر نیست. در این جریان موضوع حقوق مصرف‌کننده مطرح نبوده و تولیدکننده فقط به صرف نیاز و ضرورت تولید به سبب انحصار در کشور مبادرت به فعالیت می‌کند.
۲- دسته دیگری از جریان تولید در کشور وجود دارد که در آن کالاهای تولیدی از کیفیت و کمیت مناسب و مطلوبی برخوردار است اما به دلیل برخی اقتضائات فرهنگی و اجتماعی مصرف‌کننده کالا و خدمات در خرید کالای مورد نیاز خود کماکان مطالبات خود را از طریق محصولات و تولیدات مشابه خارجی تامین می‌کند. این نوع تولیدکنندگان برای حل مشکل به‌طور عموم کالای خود را با شکل و شمایل کالای خارجی تولید و ارائه می‌کنند و سعی در معرفی کالای خود به‌عنوان یک نشان(برند) خارجی دارند. به‌عنوان نمونه براساس برآورد کارشناسان و فعالان عرصه لوازم خانگی در بخش صوتی و تصویری نزدیک به ۸۰درصد محصولات موجود در بازار که با نشان(برند) خارجی عرضه می‌شوند در داخل کشور تولید می‌شوند. در این نوع جریان به‌طور عموم علاوه بر مشتری‌مداری تلاش و همت بسیار زیادی از سوی تولیدکننده برای نوآوری منطبق با استانداردهای جهانی، رعایت حقوق مصرف‌کننده و حفظ اعتبار و ارزش نشان(برند) خارجی تولیدی می‌شود. به‌طور عموم این نوع بنگاه‌های اقتصادی با ظرفیت مناسبی از تولید فعالیت کرده و مشتریان محصولات تولیدی را به پایبندی به محصولات خود ملزم کرده‌اند.
۳- دسته دیگری از تولیدکنندگان محصولات خود را با نام و نشان(برند) ایرانی عرضه می‌کنند و اتفاقا توانسته‌اند مقبولیت و مشروعیتی را نیز برای خود فراهم کنند. نکته جالب اینکه در این نوع تولید حتی فرآیند قاچاق نیز نتوانسته تاثیر مخربی جدی بر جریان تولید داشته باشد چراکه کیفیت و قیمت این نوع محصولات مورد توجه مصرف‌کنندگان بوده و نمونه‌های مشابه خارجی نیز نتوانسته قیمت و کیفیت محصول را تحت‌الشعاع قرار دهد. این محصولات در بازار داخلی نیز به فراخور سلیقه و بودجه مشتریان ارائه می‌شوند. این دسته از تولیدات به‌شدت نیازمند حمایت دولت و مردم بوده و تلاش و همت بسیار بالایی را برای استمرار حضور خود در بازارهای جهانی می‌طلبند.
۴- در گروه دیگر هنوز مزیت‌های نسبی تولید برای محصولات در کشور ایجاد نشده و بازار قاچاق کالا رونق فراوانی دارد. بسیاری از گوشی‌های نسل جدید تلفن همراه محصولات ویژه رایانه‌ای و... در این گروه قرار می‌گیرند. در مجموع می‌توان گفت تلاش و همت صنعتگران و تولیدکنندگان در ایجاد و نهادینه کردن فناوری در کنار اعتماد و همکاری جامعه بزرگ مصرف‌کننده و همراهی و حمایت دولت، توامان می‌تواند زمینه رشد و بلوغ تولیدات ایرانی را در کشور ایجاد کند.

غلامعلی رموی - کارشناس اقتصادی